Meer dan mooie plaatjes: waarom prenten essentieel zijn voor het verhaalbegrip van jonge kinderen

Auteur: Doortje van der Lee

Desiderius Erasmus (1466–1536), de beroemde Nederlandse humanist, was een pionier in het gebruik van prenten in boeken. Hoewel hij niet de eerste was die plaatjes gebruikte om zijn verhalen te illustreren was hij wel een van de eersten in Nederland die de educatieve waarde ervan erkende. Erasmus ontdekte hoe prenten een tekst konden verrijken en de lezer konden helpen om de inhoud beter te begrijpen én te onthouden. In zijn bekende werk Lof der Zotheid werden illustraties toegevoegd om de satirische en kritische boodschappen te versterken. De prenten hielpen om complexe ideeën toegankelijker te maken voor een breder publiek. Wat is het nut van prenten in boeken en waarom zijn ze essentieel voor het verhaalbegrip van jonge kinderen? 

Hoe illustraties helpen om écht te begrijpen

Illustraties zijn veel meer dan alleen mooie plaatjes in een boek. Ze spelen een actieve rol bij de ondersteuning van het verhaal en kunnen invloed hebben op hoe kinderen luisteren, denken en leren. Zeker voor jonge kinderen, bij wie hun taalbegrip nog volop in ontwikkeling is, zijn illustraties een essentieel onderdeel van het verhaal. Wat maakt de prenten dan zo waardevol? Onderzoek laat zien dat illustraties op drie manieren bijdragen aan het leerproces. 

Illustraties wekken interesse en betrokkenheid 

Beelden zijn vaak het eerste wat een kind ziet. Ze maken nieuwsgierig, trekken de aandacht en zorgen ervoor dat een kind wil blijven kijken en luisteren. Ook als kinderen de tekst nog niet helemaal begrijpen ‘spreken’ de illustraties hun eigen taal. Ze beelden sfeer, emoties en dynamiek uit. Het helpt om kinderen te betrekken bij het verhaal en de aandacht vast te houden. 

Illustraties bieden context en versterken begrip 

Voorop staat dat illustraties dicht bij de tekst staan, zowel in de ruimte als in de tijd. Als dat het geval is, bieden ze context en maken ze zichtbaar wat er tussen de regels staat. Prenten kunnen een context scheppen waarbinnen het verhaal begrepen kan worden. Hoe voelt een personage zich? Wat gebeurt er precies in een bepaalde scene? Kinderen ‘lezen’ die informatie in gezichtsuitdrukkingen, sfeer of kleurgebruik. Zeker bij abstracte of sensitieve thema’s zoals afscheid, vriendschap of anders-zijn, geven prenten betekenis aan dingen die moeilijk in woorden te vatten zijn. Er wordt een gevoel gecreëerd. Het helpt kinderen om de wereld te begrijpen, ook als ze de woorden er nog niet voor kennen. Het helpt ze ook om moeilijke of onbekende woorden beter te onthouden en het verhaal diepgaander te begrijpen. 

Illustraties stimuleren verwerking en geheugen 

Kinderen koppelen wat ze zien aan wat ze horen en dat blijft hangen. Doordat beeld en tekst samenkomen wordt informatie dieper verwerkt én op die manier dus ook beter onthouden. Het helpt om een verhaal beter na te vertellen, patronen te herkennen en het draagt bij aan het opbouwen van hun geheugen en denkvermogen. Daarbij laten studies zien dat kinderen die actief kijken en over afbeeldingen praten, meer oppikken over de boodschap dan wanneer die boodschap alleen via tekst gebracht wordt. 

Méér dan een verhaaltje met een plaatje 

Een prentenboek is dus veel meer dan een verhaaltje met een plaatje. Wat Erasmus in de 16e eeuw al begreep, dat beeld en taal samen meer zeggen dan woorden alleen, is nog altijd actueel. Het is een kans om samen te kijken, te begrijpen en te leren. Door bewust te kiezen voor boeken waarin illustraties méévertellen, stimuleer je in de ontwikkeling van jonge kinderen. Het biedt taalverrijking, inzicht en stimuleert verbeeldingskracht. Dus blader gerust eens wat langer en laat de illustraties het verhaal vertellen.  

Wil je tips voor geschikte prentenboeken over specifieke onderwerpen, of passend bij een specifieke leeftijd en ontwikkelingsfase van je kind? Neem contact met ons op. We helpen graag. 

Doortje van der Lee
Oprichter Life. Productions