Wat kinderen écht helpt bij ingrijpende levensgebeurtenissen en waarom het simpeler is dan je denkt

Auteur: Susan Moll

Susan studeerde sociale wetenschappen en focuste in haar carrière eerst op kinderen en later op volwassenen. Ze was als kind al gefascineerd door menselijk gedrag en runt nu al ruim 20 jaar haar eigen praktijk. Daar combineert ze haar academische opleiding, brede psychologische kennis én ervaring om mensen te helpen met uitdagingen in het leven om te gaan. Jong en oud. 

Ze is als adviseur verbonden aan Life. Productions. In deze rol denkt ze mee over het programma en aanbod. Daarnaast zal ze regelmatig haar ervaringen met ons delen in de vorm van blogs. 

Steun bij ingrijpende levensgebeurtenissen van kinderen

Wat kinderen écht helpt bij ingrijpende levensgebeurtenissen, wordt vaak onderschat. Niet uit onwil. Meestal omdat opvoeders zo overspoeld worden door hun eigen emoties, of simpelweg niet weten wat een kind op dat moment nodig heeft. Terwijl een kind juist bij de zogenaamde ‘life-events’ houvast, erkenning en een veilige ruimte verdient om gevoelens te mogen ervaren.

Of het nu gaat om een scheiding, verhuizing, het verlies van een dierbare of financiële zorgen, zulke gebeurtenissen laten een diepe indruk achter op een kind. Hoe groot de impact precies is, hangt af van het kind zelf, de leeftijd en het begripsvermogen op dat moment. Toch zijn er een paar universele behoeften die voor ieder kind van groot belang zijn.

Het begin en het einde is liefde

Er is heel veel over dit onderwerp te zeggen. We kunnen in elk geval stellen dat er één basis is die alles overstijgt: het begin en het einde is liefde.
Laat een kind voelen dat het er mag zijn. Met woorden of gedrag. Door het koken van het lievelingseten of een briefje in de broodtrommel. Dit klinkt vanzelfsprekend, maar kan een uitdaging zijn. Vooral als je zelf worstelt met zorgen of verdriet. In dat geval kijk eens of iemand in je omgeving is die een stukje van die steun kan overnemen. 

Een grootouder, oom, tante of een goede vriend; de vraag of een ander tijd en genegenheid aan je kind wil geven op dat moment is zeker ook een daad van liefde. Dat heeft niets te maken met ‘zelf te kort schieten’, in tegendeel juist.
Liefde en geborgenheid vormen de basis voor een gezonde mentale en emotionele ontwikkeling. Maar naast liefde zijn er nog zes essentiële elementen die een kind écht helpen bij grote levensgebeurtenissen.


6 essentiële elementen:

1. Eerlijkheid

   Vroeger werd verdriet vaak verborgen voor kinderen. Op de vraag “Mama, ben je verdrietig?” antwoordde een ouder meestal “Nee hoor, niks aan de hand.” Goed bedoeld, maar een kind leert zo niet te vertrouwen op zijn eigen waarneming. Bovendien mist het de kans om te ontdekken dat emoties er mogen zijn en dat je er samen over kunt praten en elkaar kunt troosten.

2. Duidelijkheid
   Noem het beestje bij de naam. Geen vage beloftes als “Misschien kunnen we toch op vakantie deze zomer” als dat onrealistisch is. Zeg in plaats daarvan: “Nee lieverd, dat zit er nu even niet in. Maar wat we wél kunnen doen, is…” Duidelijkheid geeft houvast. En als je meteen een perspectief biedt, voelt een kind zich gehoord en meegenomen in het verhaal.
3. Voorspelbaarheid
   Wanneer een deel van de wereld op z’n kop staat, helpt het als andere dingen hetzelfde blijven. Houd zoveel mogelijk vast aan een vertrouwd ritme. En als dat niet lukt? Help je kind dan om structuur te vinden en praat erover. Vertel wat er gaat gebeuren, hoe de dag eruitziet. Juist voorspelbaarheid geeft steun en rust. 'Vanochtend brengt mama je, vanmiddag haalt tante Marieke op en dan eet je daar. Mama haalt je daar dan weer op.’ 
4. Erkenning
   Gevoelens mogen er zijn. Altijd. 'Het doet pijn. Het is ook niet leuk dat we moeten verhuizen. Ik snap dat je je buurmeisje gaat missen.' Soms is erkennen genoeg. Een kind hoeft niet ‘flink’ te zijn, het hoeft zich alleen maar gezien te voelen.
5. Een route aangeven
   Kinderen hebben houvast nodig. Vertel hen waar ze nu staan, wat de volgende stap is en waar jullie uiteindelijk naartoe gaan. Bijvoorbeeld: 'Nu wonen we even bij je oom, maar over een tijdje krijgen we een nieuw huis en daar krijg jij je eigen kamer.' Wees realistisch en doe geen beloften die je niet kunt waarmaken. Maar geef perspectief – dat maakt een wereld van verschil.
6. Steun
   Soms is er niet zoveel te zeggen. Soms is een knuffel genoeg. Samen een tekening maken. Een liedje zingen. Een wandeling in het bos. Kleine momenten van verbinding kunnen de grootste steun zijn. Zoals: ‘En als je straks in bed ligt, kom ik nog even bij je zitten en lees ik je voor.’
   

Voorlezen als liefdestaal: een moment van verbinding

Liefde is het begin en het eind. Het alomvattende. Liefde en steun laten zich voelen in de kleinste dingen: zoals voorlezen. Daar komen al deze elementen moeiteloos samen.
Gevoelens krijgen een plek, herkend in de bladzijdes van een boek, aangemoedigd door de personages in het verhaal. Een goed verhaal heeft een duidelijke opbouw. Dat is structurerend en geeft houvast aan kinderen. Juist voor, tijdens of na een ingrijpende levensgebeurtenis. Een goed verhaal helpt niet alleen om te begrijpen, maar ook om te voelen en te verwerken.
Een boek biedt steun. Voorlezen is meer dan woorden; het is een vorm van liefde. 
Ben je op zoek naar geschikte boeken? Neem eens een kijkje tussen ons aanbod. Wil je specifieke tips op maat, of leestips om ingrijpende levensgebeurtenissen beter bespreekbaar te maken? Neem contact op en we helpen je graag verder.

Op zoek naar toegankelijk lesmateriaal voor op school? 
Vragen of opmerkingen aan Susan? Stuur ons een berichtje!

Susan Moll 
Psycholoog
Praktijk Susan Moll